Moje dziecko ma problemy z koordynacją – DCD jako przyczyna tych zaburzeń.

Wielokrotnie wśród rodziców dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym można usłyszeć stwierdzenie, że niektóre dzieci są bardziej „niezdarne” niż inne. Nie potrafią kopnąć piłki, utrzymać równowagi na jednej nodze, a zdarza im się nawet potknąć o własne nogi. Często temu stwierdzeniu rodzice przypisują wrodzoną cechę charakteru.

DCD (Developmental Coordination Disorder), czyli zaburzenia koordynacji rozwojowej to zaburzenia neurorozwojowe występujące u około 5% dzieci w wieku szkolnym nie dające się wytłumaczyć innymi stanami, takimi jak zdiagnozowane choroby przewlekłe, wady wrodzone czy schorzenia o podłożu genetycznym.

Czym charakteryzują się DCD?

Diagnozę zaburzeń koordynacji rozwojowej mogą postawić lekarz, psycholog lub psychiatra, jednak zarówno fizjoterapeuta jak i rodzic może zauważyć charakterystyczne cechy dla tego schorzenia. Są to między innymi:

✔ Zaburzona koordynacja ruchowa widoczna na przykład podczas gier zespołowych, kiedy dziecko ma trudności ze złapaniem piłki, jej kopnięciem, trafieniem do kosza czy podczas wykonywania kilku zadań jednocześnie np. bieg z kozłowaniem piłki, bieg tyłem, bieg przez płotki;

✔ Opóźniony rozwój zdolności motorycznych – dziecko wydaje się być znacznie wolniejsze, słabsze, mniej zwinne na tle innych dzieci w podobnym wieku, ma problem z wykonywaniem ćwiczeń opierających się na podstawowych wzorcach motorycznych;

✔ Trudności z planowaniem ruchu widoczne szczególnie podczas próby odtworzenia ruchu, które prezentujemy dziecku. Dziecko może wydawać się zagubione, często nie będzie wiedziało od czego rozpocząć ruch;

✔ Brak umiejętności radzenia sobie z wykonywaniem podstawowych zadań dnia codziennego takich jak ubieranie, zakładanie i wiązanie butów, nalewanie wody do naczynia, przenoszenie przedmiotów;

✔ Brak chęci uczestnictwa w rekreacji spowodowanej postrzeganiem siebie samego jako słabszego w zadaniach ruchowych;

✔ Spadek produktywności w szkole widoczny na przykład podczas zajęć plastycznych, szybkiego pisania, zajęć WF.

W przypadku podejrzenia DCD przez fizjoterapeutę powinien on przeprowadzić dokładną analizę sprawności motorycznej oraz analizę ruchu. W tym celu może użyć wystandaryzowane testy takie jak MABC-2-C lub BOT-2. Jeśli wyniki testów sugerują, że dziecko może zmagać się z DCD konieczna jest konsultacja z lekarzem specjalistą lub psychologiem, którzy są uprawnieni do postawienia ostatecznej diagnozy.

Postępowanie w razie zdiagnozowania DCD u dziecka

Zgodnie z rekomendacjami fizjoterapia dziecka z DCD (idąc od postępowań najsilniej popartych dowodami naukowymi) powinna opierać się na:

✔ Treningu umiejętności motorycznych (Motor Skill Training)

✔ Neuromotorycznym treningu zadaniowym (Neuromotor Task Training)

✔ Treningu orientacji poznawczej (Cognitive Orientation to Daily Occupational Performance)

✔ Trening obrazowania motorycznego (Motor Imagery)

✔ Trening mięśni głębokich (Core Stability Training)

✔ Trening wydolnościowy (Cardiorespiratory Training)

Według zaleceń fizjoterapia powinna odbywać się indywidualnie lub w małych grupach. Ćwiczenia grupowe przynoszą dobre rezultaty szczególnie w przypadku dzieci, którym trudno zmotywować się do ruchu. Elementy współpracy i zdrowej rywalizacji znacznie poprawiają skuteczność działania i chęć uczestniczenia w aktywności.

Czy dziecko z DCD powinno uprawiać sport?

Jak najbardziej! Sportami rekomendowanymi cieszącymi się najlepiej udokumentowaną skutecznością są między innymi piłka nożna oraz Taekwondo. Można jednak z całą pewnością stwierdzić, że każda forma dodatkowej aktywności fizycznej uprawianej przez dziecko z DCD będzie wpływała korzystnie na rozwój ogólnej sprawności. Najważniejsze jest, żeby czerpało ono radość z udziału w aktywności, ponieważ zwiększa się wtedy prawdopodobieństwo spontanicznego uczestniczenia w sporcie w życiu dorosłym.

Autorka tekstu: fizjoterapeutka Galen Rehabilitacja – mgr Julia Walatek

Literatura:

1. Fransen J, Deprez D, Pion J, Tallir IB, D’Hondt E, Vaeyens R, Lenoir M, Philippaerts RM. Changes in physical fitness and sports participation among children with different levels of motor competence: a 2-year longitudinal study. Pediatr Exerc Sci. 2014 Feb;26(1):11-21. doi: 10.1123/pes.2013-0005. Epub 2013 Aug 29. PMID: 24018944.
2. Blank R, Barnett AL, Cairney J, Green D, Kirby A, Polatajko H, Rosenblum S, Smits-Engelsman B, Sugden D, Wilson P, Vinçon S. International clinical practice recommendations on the definition, diagnosis, assessment, intervention, and psychosocial aspects of developmental coordination disorder. Dev Med Child Neurol. 2019 Mar;61(3):242-285. doi: 10.1111/dmcn.14132. Epub 2019 Jan 22. PMID: 30671947; PMCID: PMC6850610.
3. American College of Sports Medicine. 2020. Essentials of Youth Fitness. Champaign IL: Human Kinetics.